Het Begin: Tatau in Samoa

“Je ketting kan breken, de fau-boom kan barsten, maar mijn tatoeage is onverwoestbaar. Het is een eeuwigdurend juweeltje dat je meeneemt in het graf.”

Vers van het lied van een traditionele tattookunstenaar

De erfenis van Polynesische tatoeages begon meer dan 2000 jaar geleden en is zo divers als de mensen die ze dragen. Eenmaal wijdverspreid in Polynesische samenlevingen aan de overkant van de Stille Oceaan, dwong de komst van westerse missionarissen in de 19e eeuw deze unieke kunstvorm tot verval. Ondanks de aantasting van christelijke religieuze overtuigingen die tatoeëren als onheilig hebben beschouwd, hebben veel Polynesische tattoo-artiesten hun  link met de geschiedenis van hun cultuur behouden door hun unieke vak gedurende generaties te behouden.

In Samoa is de traditie van het aanbrengen van tatoeages, oftewel tatau, meer dan tweeduizend jaar oud. De tools en technieken zijn weinig veranderd. De vaardigheid wordt vaak doorgegeven van vader op zoon, elke tattoo-artiest of tufuga, leert het vak gedurende vele jaren van dienen als zijn vaders leerling. Een jonge kunstenaar-in-opleiding bracht vaak uren en soms dagen door met het zetten van ontwerpen in zand of boombast met behulp van een speciale kam of au. Ter ere van hun traditie hebben Samoaanse tatoeagekunstenaars dit gereedschap gemaakt van geslepen zwijnentanden die aan elkaar zijn vastgemaakt met een deel van de schildpad en een houten handvat.

De Samoaanse samenleving is al lang gedefinieerd door rang en titel, met chefs (ali’i) en hun assistenten, bekend als pratende stamhoofden (tulafale), die toebehoorden aan bekende families. De tatoeagesceremonies voor jonge chefs, meestal uitgevoerd bij het begin van de puberteit, waren uitgewerkte aangelegenheden en waren een belangrijk onderdeel van hun opkomst tot een leidende rol. De permanente sporen achtergelaten door de tattoo artiesten zouden voor altijd hun uithoudingsvermogen en toewijding aan culturele tradities vieren. De pijn was extreem en het risico van overlijden door infectie was een grote zorg. Maar bang zijn voor de tatoeage had als risico om als een pala’ai of lafaard te worden bestempeld en door de clan te worden veracht. Degenen die de pijn niet konden verdragen en afzagen van hun tatoeage, bleven onvolledig en droegen deze schaamte met zich mee gedurende hun hele leven.

Er waren maar weinig Samoaanse mannen die de traditionele pe’a, een ingewikkelde tatoeage die hun lichaam bedekte van het midden van de romp tot de knieën, weigerden. De kunstenaar gebruikte een hamer om de tanden van de met inkt beladen kam in het vlees van de man te tikken, en volgde alleen simpele markeringen.

Een tatoeagesessie duurde meestal tot de schemering of totdat de mannen de pijn niet langer konden verdragen en de volgende dag zouden worden hervat, tenzij de ontstoken huid een paar dagen nodig had om te genezen. Het hele proces zou vaak bijna drie maanden duren. Naderhand hielden de mannen gezamenlijk een feest, ondanks zijn pijn, en de tufuga wierp een waterkan aan zijn voeten,  wat het einde betekende van de beproeving.

Het genezingsproces zou maanden duren. De getatoeëerde huid zou in zout water moeten worden gewassen en gemasseerd om de onzuiverheden er uit te werken. Vrienden en familie zouden de mannen helpen, omdat zelfs eenvoudige taken zoals lopen of zitten hun ontstoken huid zouden irriteren en veel pijn zouden veroorzaken. Binnen zes maanden zouden de onderscheidende ontwerpen op hun huid verschijnen, maar het zou bijna een jaar duren om volledig te genezen.

Ook vrouwen kregen tatoeages, maar hun patronen waren meestal kleiner, meestal op de dijen, benen of op hun handen. Tatoeages op de handen, genaamd lima, moesten kava kunnen dienen, een verdovend drankje gemaakt van de wortel van de kava-struik, tijdens ceremoniële gelegenheden. Dit was een van de grootste eerbewijzen in de Samoaanse cultuur.

Christelijke missionarissen uit het westen probeerden tatoeages onder de Samoanen te zuiveren en dachten dat het barbaars en onmenselijk was. Veel jonge Samoanen verzetten zich tegen zendingsscholen omdat ze hen verboden om tatoeages te dragen. Maar in de loop van de tijd ontspon de houding ten opzichte van deze culturele traditie en begon de tatoeage opnieuw te verschijnen in de Samoaanse cultuur.

In veel traditionele pe’a zit een boot bovenop het totale ontwerp. Het symboliseert de oceaanreis die de oorspronkelijke mensen naar Samoa bracht en hun voorouders naar landen achter de horizon bracht. Terwijl ze wegvlogen van Samoa naar verre kusten, namen ze hun lange erfgoed van tattoo-artisticiteit mee.

Dit is het eerste artikel over de geschiedenis van de tatoeage en hopelijk vond je het informatief. Er zullen snel meer artikelen volgen. Voor meer informatie over ons kun hier terecht.